Bilanço Nedir?

Bilanço Nedir?

Bilanço nedir ne ifade eder sorusunun yanıtı biz borsa yatırımcıları için uzak bir muhasebe kavramı olarak görülmemeli, aksine her bir kaleminin ayrı ayrı irdelenmesi gereken hesap cetveli olarak görülmelidir. Muhasebe tanımı olarak işletmelerin varlıklarını, kaynaklarını ve yükümlülüklerini gösteren mali tablolar olarak tanımlanan bilanço, küçük veya büyük hissedarı olduğumuz şirketlerin faaliyet gösterdikleri dönemlere ilişkin karlılıklarını değerlendirmede neredeyse elimizdeki tek ölçüt olarak bir nevi okul karnesine benzetilebilir.

• Acaba şirketimiz bu dönem derslerinden nasıl not almış?
• Şirketimiz bize ne kadar bir karlılık göstermiş?
• Şirketimiz karlılık hedeflerinin ne kadarını yerine getirebilmiş?
• Şirketimiz borçlanarak veya kasada duran parasıyla yaptığı yatırımlardan nasıl geri dönüşler almış?
• Şirketimiz borçlarından ne kadar finansal gider yazmış ve olası kur hareketlerinde kazanacağı karın ne kadarını tehdit altında?

Ve daha pek çok sorunun yanıtını bulacağımız bilançolar temel analizin çıkış noktasıdır. Her ne kadar aralarında benim de olduğum pek çok küçük yatırımcı önce yatırım yapıp zarar etmesinin ardından bu konulara merak salsa da zaman içinde hepimiz bilanço okuma ve yorumlama konusunda kendimizi geliştirme ihtiyacı hissedeceğiz. Finansal okuryazarlık becerimi artırma adına ilk adımı bilanço ile ilgili bildiklerimi Fikirajandam sayfalarına not almaya başlayarak atabilirim.

Bilanço Kalemleri

Bilanço kalemlerinin değerlendirilmesi yukarıda bahsettiğim gibi temel analizin konusudur. Temel analiz yöntemlerini uygulayarak yatırım yaptığımız veya yapmak istediğimiz şirketi seçerken bilanço kalemleri büyük önem taşır. Ana başlıklar halinde bilanço kalemlerine değinmek gerekirse;

• Dönen Varlıklar
• Duran Varlıklar
• Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (Yükümlülükler)
• Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (Yükümlülükler)
• Özkaynaklar
• Gelir Tablosu
• Bilanço Dipnotları

Şeklinde özetlenebilir.

Aktif ve Pasif Hesaplar Nedir?

Şirket aktif ve pasifleri kavram olarak bilançodan edinebileceğimiz ve yatırım yaptığımız / yapmak istediğimiz şirketin mali gücünü ölçmede kullanılır. Kısaca bu iki kavrama değinmek gerekirse;

• Aktifler bilançonun sol tarafına yazılır ve şirketin mevcut varlıkları ile alacaklarını gösterir.
• Pasifler bilançonun sağ tarafına yazılır ve şirketin sermaye ve borçlarını (kaynaklarını) gösterir.

Bu iki kavram kullanılarak Aktifler = Pasifler ve Varlıklar = Borçlar + Özkaynaklar denklemleri bilançoda sağlanır.

Gelir Tablosu Nedir?

Gelir tablosunun anlamı hissedarı olduğumuz şirketimizin faaliyet dönemi boyunca gerçekleştirdiği satışları, maliyetleri, giderleri ve karlılıkları göstermesi açısından bilançoların en önemli kısımlarını oluşturur. Şirketin dönem kar/zarar ilişkisinin incelendiği gelir tablosu ana başlıklar halinde;

• Satışlar
• Satışların Maliyeti
• Brüt Kar/Zarar
• Faaliyet Gelirleri/Giderleri
• Faaliyet Karı/Zararı
• Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelirler/Giderler
• Finansman Gelirleri/Giderleri
• Sürdürülen Vergi Öncesi Kar/Zarar
• Vergi Gelirleri/Giderleri
• Sürdürülen Faaliyetler Dönem Karı/Zararı
• Olağandışı Gelir ve Karlar
• Olağandışı Gider ve Zararlar
• Dönem Karı/Zararı
• Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülükler Karşılıkları
• Dönem Net Karı/Zararı
• Azınlık Payları
• Ana Ortaklık Payları

Şeklinde sıralanabilir. Şirketin ne derece karlı çalıştığı, karlılığının sürdürülebilirliği, borçlarının şirkete maliyetleri ve yaptığı yatırımların şirkete katkılarını göstermesi açısından gelir tablosu oldukça önemli olup her şirket seçimi veya bilanço dönemi gelir tabloları tabir-i caizse yatırımcılar tarafından didik didik edilmelidir.

Bilanço Tarihleri

Bilançoların hazırlanma tarihleri genel olarak çeyreklik (3 Aylık) periyotlarla gerçekleştirilmekle birlikte POLTK gibi yarıyıllık (6 Aylık) bilanço dönemini benimseyen şirketler BIST’te bulunmaktadır. Şirketler 3’er aylık olarak KAP (Kamu Aydınlatma Platformu) sundukları bilançolarda faaliyet dönemleri olarak;

• 31 Mart
• 30 Haziran
• 30 Eylül
• 31 Aralık

Tarihlerini referans alarak bu tarihlere kadar gerçekleştirdikleri faaliyetler ve sahip oldukları varlık/yükümlülük pozisyonlarını gösteren bilançolar hazırlarlar. Finansal okuryazarlık seviyesi arttıkça hissedarı olunan veya olunması planlanan şirketlerle ilgili kar tahminleri yapılırken ilgili tarihler dikkate alınarak olası karlılıklar hesaplanmalıdır.

Bilanço Örnekleri

Örnek bilanço incelemesi TRKCM ve HEKTS için Fikirajandam sayfalarında yer almakta. Henüz kendimi geliştirme aşamasında olduğum unutulmadan analizlerim incelenirse bilançoda dikkat edilmesi gerekli kalemler (eksik içermesi muhtemel) görülebilecektir.

Kamuoyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden temin edilebilen şirket bilançolarının formatı genel itibari ile aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

VARLIKLAR (AKTİFLER):

-          Dönen Varlıklar: Şirketlerin 1 yıl içerisinde nakde dönüştürülebilecek varlıklarını gösteren kalemlerdir. Şirket kasasında hazır bulunan nakit ve menkul kıymetler, üretim ve satış amacı ile tutulan stoklar, vb. dönen varlıklar kalemi içerisinde yer alır.

-          Duran Varlıklar: Şirketlerin 1 yıldan uzun sürede nakde dönüştürebilecekleri varlıklarını gösteren kalemlerdir. Birden fazla üretim sürecinde kullanılan ve kullanım amacı içeren (fabrika arsası, ekipmanlar, vb.) taşınmazlar bu kalemde yer alır.

 KAYNAKLAR (PASİFLER):

-          Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (Yükümlülükler): Şirketin 1 yıl içerisinde ödenecek banka kredisi, ticari borç, vb. borç ödemelerinin gösterildiği kalemleri içerir.

-          Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar (Yükümlülükler): Şirketin 1 yıldan uzun vadeli banka kredisi, ticari borç, vb. borç ödemelerinin gösterildiği kalemleri içerir.

-          Özkaynaklar: Şirketin süresiz vadeye sahip varlıklarını gösterir. Ödenmiş sermaye, kar yedekleri, sermaye yedekleri, dönem karı, vb. kalemleri içerir.

Vade Uyumu Kuralı

Vade uyum şartı şirketlerin likidite krizine girmemeleri için gereken bilanço denkliği kuralını ifade eder. Vade uyumu kuralına göre;

·         Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Dönen Varlıklar Kaleminin finansmanında

·         Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar, Duran Varlıklar Kaleminin finansmanında

Kullanılmalıdır. Böylece şirketler vade uyumu kuralını sağlayarak likidite krizine girmekten kurtulabilirler.

Bilanço Hesapları Nelerdir?

Bilanço ile yapılacak hesaplar temel analiz rasyoları (oranları) olarak da adlandırabileceğimiz bir takım denklemleri ifade eder. İlgili denklemleri ve nasıl yapılacaklarını sonraki yazılarımda değinecek olmakla birlikte ana başlıklar halinde ilgili bilanço hesaplarından bahsetmek gerekirse;

• Likidite Oranları
• Finansal Yapı (Kaldıraç) Oranları
• Faaliyet Oranları
• Karlılık Oranları

Olarak sıralanabilir. İlgili oran analizi ile birlikte bilançolarda yer alan ve ben dahil pek çok küçük yatırımcının ihmal ettiği Nakit Akış Formatı incelemesi de mutlaka yapılmalıdır. Finansal okuryazarlığımı artırma sürecinde Fikirajandam sayfalarına öğrendiklerimi aktarmaya devam ettikçe daha pek çok konuda eksiğimi giderdiğim gibi bilanço analiz yöntemlerimi de geliştirmeye devam edeceğim.