Likidite Oranları

Likidite Oranları

Likidite oran analizleri temel analizin en önemli ayaklarının başında gelir. Bir önceki bilanço nedir yazımda değindiğim gibi ortağı olduğumuz şirketin 3’er aylık periyotlarla yayınladığı bilançosunda kar veya zarar ettiğini gözlemlemenin ardından stok, borç, dönen ve duran varlık, vb. kavramlar karşısında yer alan rakamların tek başına bir anlam ifade etmediğine değinmiş idim. Bu rakamlar kullanılarak yapılan analizler ile şirketimizin karnesini değerlendirirken elimiz güçlenecek, işlerin yolunda gidip gitmediğini öngörebileceğiz. Kısaca örnek vermek gerekirse;

• Şirketin borçları gözümüze yüksek görünse de şirketimiz bu borçların altından kalkabilecek mi?
• Şirketimiz varlıklarının ne kadarını stoklar oluşturuyor?
• Şirket varlıkları ne kadar likit?

Vb. soruların yanıtlarını sağlıklı bir şekilde verebilmek için bilançoda yer alan rakamları tek başına kullanmak yerine likidite oranlarından faydalanırız.

Likidite Nedir?

Likidite tanımı kısa vadede nakde döndürülebilecek varlıklar için kullanılır. Şirket varlıklarının ne kadar likit olduğu yatırım yaptığımız şirketin borç ödeme gücü hakkında fikir sahibi olmamıza yardımcı olur. Şirket varlıkları içerisinde;

• Kasada yer alan nakit,
• Menkul kıymetler,
• Kamu ve özel sektör tahvilleri,
• Hazine bonoları

Vb. likit varlıklar, şirketin varlıkları içerisinde küçük yatırımcı olarak dikkat etmemiz gereken bilanço kalemlerini oluşturur.

Oran Analizi

Finansal oran analizleri yukarıda değindiğim üzere şirket karnesine geçer veya sınıfta kaldı yanıtını vermemize yarayan temel analiz araçlarıdır. Yatırım yapmış olduğumuz şirketimizin yayınladığı çeyrekteki borç ödeme gücünü ölçmek için kullanacağımız  finansal oranlar olan likidite oranları ise;

• Cari Oran,
• Likidite (Asit-Test) Oranı,
• Nakit Oranı,
• Stokların Net İşletme Sermayesine Oranı

Şeklinde sayılabilir. İlgili oranları kullanarak şirketimizin içerisinde bulunduğumuz gibi oynak döviz kuru ve yüksek kredi faiz oranı gibi sermayeye ulaşmanın pahalı olduğu dönemlerde ayakta kalma gücü hakkında fikir sahibi olabilir, şirketimizin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü yakından takip edebiliriz.

Net İşletme Sermayesi

Net işletme sermayesi tanımı gerek kullanacağımız likidite oranları için ihtiyaç duyulması, gerek kısa vadeli borçların dışında şirketin değer üretmesi için geriye kalan varlıklarını göstermesi açısından önemlidir. Net işletme sermayesi, şirketin dönen varlıklarının ne kadarının öz kaynaklar ve uzun vadeli kaynaklarca desteklendiğini gösterir. Aşağıdaki formülü kullanarak yatırım yaptığınız şirketin ilgili dönem bilançosuna göre net işletme sermayesini hesaplayabilirsiniz.

Net İşletme Sermayesi = Dönen Varlıklar – Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Cari Oran

Cari oran bilanço analizlerinde en çok bakılan finansal oranların başında yer alır. Şirketin doğrudan dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarının irdelendiği cari oran, bir önceki yazımda belirttiğim vade uyumsuzluğu kuralının teyidi için de kullanılabilir. Kısa vadeli yükümlülüklerin ne kadarının dönen varlıklardan karşılandığını gösteren cari oran için aşağıdaki formülü kullanarak hesaplama yapabilirsiniz:

Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Yaygın olarak kullanılan cari oran için hesaplama sonucunu karşılaştırmak için muhasebe kitaplarının pek çoğu oranın 2 olmasının iyi olduğundan bahsederler. 2 oran her ne kadar çekici olsa da Türk Borsa’sı için bana göre iddialı bir oran. Bu nedenle 2 altında çıkan her şirkete borçlarını ödeyemez gözüyle bakmak yerine stokları çevirme hızı ile birlikte;

• Oranın 1’in altında olmadığını,
• Şirketimizin faaliyet gösterdiği sektördeki rakiplerine göre nasıl olduğunu

Teyit etmenin yeterli olacağı görüşündeyim.

Likidite Oranı (Asit-Test Oranı)

Asit-Test Oranı olarak daha yaygın olarak kullanılan likidite oranı, cari orana göre daha emniyetli olarak kabul edilir. Dönen varlıklardan stokların düşülmesi suretiyle hesaplama yapılan likidite oranı, cari orana göre şirketin likit varlıklarına daha çok odaklanarak kısa vadeli borçları çevirmede daha güvenilir bir oran olarak temel analizlerimizde yerini alır. Likidite oranını hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:

Likidite Oranı (Asit-Test Oranı) = (Dönen Varlıklar-Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Likidite oranı hesaplaması sonrası bulunan değerin 1’in altında olmaması istenir. 1’in altında olan her şirket kötüdür demek yerine alacak devir hızı oranı gibi parametrelere bakarak karar vermek faydalı olacaktır.

Nakit Oranı

Hazır değerler oranı olarak da bilinen nakit oranı, önemi kriz zamanlarında ortaya çıkan likidite oranlarının başında gelir. Tabir-i caizse pimpirikli olarak ifade edebileceğimiz yatırımcılar tarafından kontrol edilen nakit oranı kısaca şirketin kısa vadeli borçlarını ödemek için kasalarında ne kadar parası olduğunu gösterir. Nakit oranı hesaplaması aşağıdaki formülden yapılabilir:

Nakit Oranı = Nakit ve Nakit Benzerleri / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Oran için muhasebe kitaplarında 1 ve üzeri gibi bir kıstas belirtilmiş olsa da kasada fazla para bulunması da değerlendirilmediği taktirde şirkete enflasyon, vb. etmenler nedeniyle olumsuz geri dönüş sağlayabilir. Bu nedenle değerlendirme yaparken nakit oranı diğer likidite oranları ile birlikte değerlendirmek daha doğru olacaktır.

Stokların Net İşletme Sermayesine Oranı

Stoklar ile net işletme sermayesinin ilişkisi hakkında fikir veren stokların net işletme sermayesine oranı (SNİSO), likidite oranları arasında yaygın olarak kullanılmayan bir finansal orandır. Kısaca stokların net işletme sermayesi içerisinde ne kadar yer tuttuğunu gösteren bu oranı hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:

SNİSO = (Stoklar x 100) / Net İşletme Sermayesi

Yaygın olarak kullanılmayan bir oran olarak karşımıza çıkan SNİSO, bana göre takip edilmesi gerekli bir orandır.

• Net işletme sermayesini aşırı derecede stoklara bağlayan işletmelerin satışlar azaldığında kısa vadeli borçlarını, işçi alacaklarını, vb. ödemekte güçlük çekebileceği,
• Net işletme sermayesinde stokların düşük yer tutması halinde stok tedarikinin zorlandığı veya hammadde fiyatlarının arttığı dönemlerde zor durumda kalınabileceği

Göz önünde bulundurularak yapılan bilanço incelemelerinde SNİSO kontrol edilmelidir.